در پژوهش های جدید روانشناختی، خودپنداره از جمله موضوعاتی است که توجه زیادی را به خود معطوف ساخته و به عنوان یک موضوع مهم در روانشناسی مطرح است. خودپنداره، يكي از مهمترين عوامل موفقيت در زندگي افراد مي­باشد. اگر فرد توانايي­ها و استعدادهاي خود را بشناسد و تلقي و برداشت مثبتي از توانايي­هاي خود داشته باشد و به اين باور برسد كه مي­تواند به آن چيزي كه استعدادش را دارد برسد، اين شناخت باعث افزايش بازدهي و كارآمدي و تحقق اهداف او مي­شود (صادقي و خوش كردار، 1393). از نظر راجرز و کلی[1]، مفهوم خود، نقش مهمی در یکپارچه ساختن عملکرد انسان داشته است. کمبز[2] به نقل از کاوسیان و کدیور(1394) معتقد است که حفظ و نگهداشت خود درک شده انگیزه تمام رفتارها می­باشد.

مفهوم و تعاریف خودپنداره

خودپنداره اصطلاحی نظری می­باشد که علاوه بر تعاریف، مترادف­های بسیاری را دارد. در متون روان شناختی به عناوین شمای­خود[3]، خودانگاره[4]، ادراک­خویشتن (خود­ادراکی)[5]، عزت نفس و ارزیابی به کار برده شده است. فرام به صورتی زیبا و روشن خودپنداره را تعریف کرد و بیان نمود که خودپنداره در واقع روح آگاه شده از خود می باشد. آلپورت[6] خودپنداره را به عنوان ادراک شخص از شخصیت خود می­داند و بنابراین ماهیت خودپنداره ممکن است به این صورت تعریف شود: ادراک افراد از صفاتی که دارا هستند و نیز نظر افراد نسبت به شخصیت خودشان (ملکی تبار، 1390). به نظر بسیاری از روانشناسان، پاسخ به پرسش من کیستم همان چیزی است که خویشتن یا خودپنداره یا مفهوم خود را می سازد، و ارزیابی از پاسخ به این پرسش، عزت نفس یا میزان علاقه و پذیرش را نشان می­دهد. به باور بسیاری از نظریه­پردازان، خودپنداره نقش مهمی در سازگاری افراد دارند (کریم زاده و محسنی، 1394).

طبق نظر بارنز[7](1979؛ به نقل از کوبال[8] و همکاران،2006) خود پنداره اساساً مفهومی روان شناختی است که احساسات ارزیابی و نگرش ها و توصیفی از عملکرد فرد را شامل می شود. ویلی[9] (1979) نیز عقیده دارد که خودپنداره انعکاس آیینه وار از واقعیت های موجود نیست بلکه از ارتباط خیلی نزدیک با آنچه فرد در گذشته به دست آورده و آنچه که احتمال برخورد و مواجهه با آنها را در آینده دارد ،تشکیل می شود (صادقی جهانیان ،1388).

[1] Rogers & Kelly

[2] Cambs

[3] self-schema

[4] self image

[5] self perception

[6] Allport

[7]Barenz

[8]Kobal

[9]Vili